شهرهوشمند

*شهرهوشمند، شهری است که اجرای اکثر فعالیت های آن از طریق امکانات مبتنی بر اینترنت و سیستم های الکترونیک امکان پذیر باشد.در چنین شهری ضرورتی ندارد مردم برای انجام کارهای روزمره خود مانند پرداخت قبوض آب, برق, تلفن, پرداخت جرائم, خرید املاک یا کالا وقت زیادی را صرف کنند، بلکه تمامی این کارهارا می توان از طریق کامپیوتر شخصی و گوشی های تلفن همراه خود، هنگامی که به شبکه ی جهانی اینترنت متصل است انجام دهند. همینطور مشارکت در فعالیت های شهری از جمله ارتباط با مسئولین ادارات , بنگاههای اقتصادی و اجتماعی، شهردار و سایر مسئولین شهری تا حد زیادی تسهیل می گردد و خدمات به شهروندان به گونه ای ساده تر و مطلوب تر ارائه می شوند.

از طرفی دیگر بر کارایی مدیریتی و عملیاتی شهر نیز افزوده می شود, تا آنجا که ساکنین شهر می توانند در اسرع وقت در جریان اتفاقات و رویدادهای شهر قرار بگیرند و برای رفع آنها اظهار نظر کنند. در این شهر ارتباط و تعاملات مابین سازمانها افزایش یافته و دسترسی به خدمات مورد نیاز را برای مردم, تجّار و دیگر افراد مرتبط با شهر فراهم می سازد. بنابر این در یک شهر هوشمند محدودیت های یک شهر عادی و سنتی وجود ندارد و از آنجا که اکثر فعالیت ها به صورت الکترونیکی و از طریق شبکه جهان گستر اینترنت انجام می گردد, دیگر به حضور فیزیکی افراد در محل مورد نظر نیاز نیست. بلکه امکان دسترسی به کلیه اماکن, موسسات و اداره ها از طریق اینترنت امکان پذیر است.

در تعریف شهروند هوشمندمی توان گفت: فردی است که توانایی استفاده از فناوری اطلاعات را در انجام امور روزمره خود داشته باشد و بتواند خدمات مورد نیاز خود را با استفاده از سیستم های الکترونیکی از ادارات و موسسات ذیربط دریافت نماید. بدین ترتیب تفریحات، آموزش، ارتباطات و تراکنش های فرد به طریق الکترونیکی انجام می شود.

فعالیت های شهر هوشمند

فعالیت های بانکی:مثل پرداخت قبوض, برداشت پول از حساب, انتقال پول و غیره. فعالیت های اداری:مثل ثبت اسناد و املاک، درخواست پاسپورت و امثال آن فعالیت های تجاری: مثل خریدو فروش کالا، موسیقی، فیلم و مواد غذایی. فعالیت های تفریحی:مثل بازی های رایانه ای، بازدید از موزه ها و پارکها. کسب اطلاعات:اخبار، روزنامه ها، نشریات، وضعیت آب و هوا، ترافیک شهری، ساعات پرواز هواپیماها. فعالیت های علمی: تحقیق در مورد پروژه ها، یافتن مقاله ها، دسترسی به منابع معتبر کتابخانه ها و کتاب ها و تالیفات جدید. فعالیت های آموزشی: مدرسه، دانشگاه و سایر آموزشگاه ها. فعالیت های سیاسی: شرکت در انتخابات، اعلام نظر به مجلس و بخش های سیاسی باز. فعالیت های مسافرتی:رزرو بلیط سفر، رزرو هتل و کرایه اتومبیل. کاریابی و درخواست کار: آکاهی یافتن از فرصت های کاری، پر کردن فرم درخواست کار، ارسال و گرفتن نتیجه. فعالیت های درمانی: مراجعه به پزشک، دریافت دستورالعمل های ایمنی و اطلاع از تازه های پزشکی. فعالیت های تصمیم گیری: بهترین و خلوت ترین مسیر در شهر برای رسیدن به مقصد، بهترین رستوران برای صرف غذا، بهترین اماکن تفریحی و سایر بهترین ها.

تاریخچه شهر هوشمند جهان

اینترنت به عنوان نقطه عطف گذر از جامعه صنعتی که شهر نشینی در آن رواج داشت به جامعه اطلاعاتی که زمینه های ظهور آن در قالب موضوعاتی مانند شهر هوشمند نمایان شده میباشد. حضور اینترنت از اوایل دهه 1960 میلادی در وزارت دفاع آمریکا شروع و در سال 1966 با همکاری دانشگاه کالیفرنیا توسعه یافت. در سال 1983 عملاً کار غیر نظامی اینترنت با سرویس پست الکترونیک آغاز شد و به سرعت توانایی آن در ارسال داده ها با سرعت بیشتر فراهم شد در اواسط سال 1990 در سراسر جهان 46 هزار شبکه اطلاعاتی شامل 2/3 ملیون دستگاه رایانه و 25 میلیون کاربر از طریق اینترنت امکان تبادل اطلاعات یافتند مقایسه ارقام فوق با نیاز های یک شهر هوشمند نشان میدهد که دراین زمان عملاً نمیتوانست امکانات فناوری برای ایجاد شهر هوشمند وجود داشته باشد. اما آخرین پیام فصلنامه یونسکو در اکتبر ماه 2003 آخرین آمار کاربران اینترنت را 655 میلیون نفر در جهان نشان میدهد این در حالی است که تعداد رایانه ها نیز 650 میلیون دستگاه افزایش یافته است.این آمارها به همراه برنامه های وسیعی که در توسعه فناوری اطلاعات در جهان در دست انجام است دورنمای توسعه شهر های الکترونیکی را به صورت تجربی نشان میدهد.

اولین اقدام کلان و اساسی جهت ایجاد دولت هوشمند به برنامه سنگاپور در سال 1992 معطوف میگردد پس از آن در سال 1993 میلادی پروژه توسعه زیرساختار ملی آمریکا جهت گسترش زیرساختار فناوری ارتباطات و اطلاعات خود ارائه و آماده اجرا نمود. کشورهایی مانند ژاپن، تایوان و انگلیس نیز طی سال های 1993 تا 1996 برنامه کلانی را در این زمینه دنبال نمودند.

مزایای شهر هوشمند

1)فراهم آوردن خدمات با کیفیت و سرعت بالا برای شهروندان, بوجود آوردن یک زیر ساخت مناسب جهت اتصال به اینترنت و شبکه گسترده ارتباطات، یکی از مزایایی است که توسط شهر های الکترونیک بدست می آید.این زیر ساخت ها شامل اجزای نرم افزاری و سخت افزاری لازم جهت برقراری ارتباطات و انتقال اطلاعات به صورت الکترونیکی می باشد.(سعیدنیا؛1383) * 2) فراهم آوردن کانالهای آموزشی مختلف و محیط آموزشی مادام العمر * 3) بهبود کیفیت زندگی مردم * 4)ارائه خدمات یک مرحله ای به شهروندان * 5)تقویت رقابت تجاری شهر و ایجاد فرصت های تجاری بیشتر توسط تجارت الکترونیک * 6)ارتباط بهتر سازمانها و ارگانهای مختلف شهری * 7)دسترسی 24ساعته به خدمات شهری * 8)افزایش مشارکت مردم در اداره شهر * 9)کاهش ترافیک شهر با توجه به کاربرد اینترنت در فعالیت های شهری * 10)کاهش آلودگی هوا با کاهش ترافیک شهری * 11)همسو کردن سرمایه گذاری ها با نیاز های شهروندان و شهر * 12)تسریع در برطرف شدن مشکلات ایجاد شده و ارتباط مستقیم مسئولین شهری با شهروندان * 13)صرفه جویی در وقت و انرژی

شاخص های ارزیابی شهر هوشمند

دکتر علی جلالی متخصص فناوری اطلاعات و شهر هوشمند در ایران در کتاب خود تحت عنوان "شهر الکترونیک" شاخص های ارزیابی شهر هوشمند را در سه بخش زیر ارائه نموده است:

1-ارزیابی زندگی الکترونیک:

الف) اتصال به اینترنت: (نسبت تلفن همراه – نسبت اتصال به اینترنت – نسبت پهنای باند – نسبت آموزش های الکترونیک-درصد اتصال مدارس به اینترنت-نسبت پهنای باند مدارس و موسسات آموزشی- درصد دسترسی زنان خانه دار به اینترنت- دسترسی تجهیزات شبکه عمومی)

ب) توسعه تجارت الکترونیک: (درصد معاملات تجارت الکترونیک- نرخ استفاده از پرداخت الکترونیک در معاملات روزمره – نرخ توسعه و گسترش بانکداری الکترونیک – درصد استفاده از کارتهای اعتباری)

ج) قوانین و مقررات: (تلاش برای حفظ حریم شخصی در ارتباطات الکترونیک – تلاش برای جلوگیری از جرائم کامپیوتری)

و)زیر ساخت فناوری ارتباطات و اطلاعات: (پتانسیل توسعه خدمات تلفنی – نسبت تلفن های ثابت به 1000 نفر – نسبت تلفن های همراه با 1000 نفر – نسبت میزبان های وب به 1000 نفر درصد قطعی تلفن – هزینه و کیفیت خدمات مخابراتی)

2- ارزیابی سازمان الکترونیک

الف) پشتیبانی خدمات الکترونیک: ) موجود بودن خدمات اطلاع رسانی حرفه ای- قابل اجرا بودن محصولات نرم افزاری- رقابت در عرصه صنایع نرم افزاری و خدمات اطلاع رسانی- قیمت قابل رقابت در بازار ارتباطات-کیفیت و قیمت اتصال به شبکه ها با توجه به رقابت در بازار isp)

ب) اتصال به اینترنت: (نرخ مالکیت تجهیزات شبکه ای سازمان ها- نرخ اتصال سازمان ها به شبکه- نرخ قابلیت دسترسی وسیع به سازمان ها- نرخ ایجاد وب سایت های سازمان ها – نرخ ایجاد اینترنت سازمان ها- سرمایه گذاری رود تجهیزات مرتبط با ICT- نسبت متخصص های ICT به کل کارکنان – سرمایه گذاری روی اموزش مهارت های مرتبط با ICT)

3. ارزیابی دولت الکترونیک

الف)اتصال به اینترنت: (اثر ارتقا برنامه کاربردی ICT- نرخ خدمات عمومی بر خط- نرخ ایجاد وب سایت دولت- نرخ دسترسی وسیع به دپارتمان ها/ بنگاه ها- نرخ اتصال به اینترنت برای ادارات دولتی- نرخ تعاملات شبکه ای بین دولت ها و دولت های محلی)

ب)رهبری الکترونیک: (اولویت و اهمیت سیاست دولت در مورد ICT- سطح سرمایه گذاری سازمان های پشتیبانی کننده روی ICT- تشویق سازمان ها به سرمایه گذاری روی ‏ICT- اهتمام به اموزش تخصص های ICT مورد نیاز)

از مطالب بالا میتوان این چنین نتیجه گرفت که در ایران اقدامات ایجاد شهر هوشمند بسیار بسیار کمتر از کشور های جهان اول صورت گرفته است. در صورتی که بهتر است که در کشور در حال پیشرفتی چون ایران این اقدامات هر چه سریعتر انجام شود. الکترونیکی شدن درست امور باعث بهبود کیفیت محیط زیست،صرفه جویی در وقت و انرژی مردم،کم شدن هزینه های جاری دولتها، همچنین کم شدن فساد و رانت بازی در ادارات و دستگاه های دولتی،نیمه دولتی و خصوصی و نیز موجب شفافیت بیشتر میگردد.